باقیمانده گیاهان و جانوران در اعماق خاک، پس از طی قرن ها و در اثر میکروارگانیسم ها، به مواد و لایه هایی مثل زغال سنگ و نفت و مواد هیومیکی تبدیل می شوند. مواد هیومیکی قابل استفاده در کشاورزی از لئو ناردیت بدست می آید. این مواد را می توان به سه بخش دسته بندی نمود:
۱) اسید فولویک: در آب، اسید و قلیا محلول می باشد.
۲) اسید هیومیک: در آب و اسید نامحلول و در مواد قلیایی محلول است.
۳) هیومین: در آب به هیچ عنوان حل نمی شود.
به بیان دیگر وزن و اندازه مولکولی اسید هیومیک نسبت به اسید فولویک بسیار بیشتر است، بنابراین در اکثر موارد محلولپاشی اسید هیومیک پودری پیشنهاد نمی شود. در صورتی که اسید فولویک به علت اندازه کوچک به آسانی می تواند از روزنه های گیاهی عبور کند و قابل محلولپاشی می باشد.
رنگ اسید فولویک طبیعی طلایی است و ریشه آن از کلمه Fulvus ، که در زبان لاتین به معنی رنگ زرد می باشد. اسید فولویک یک کلات کننده مناسب با قدرت تبادل یونی بالا و تامپون طبیعی است که باعث افزایش قدرت جذب عناصر معدنی در گیاهان می گردد که به سبب آن، مقاومت گیاه را در برابر تنش های محیطی افزایش می دهد و همچنین موجب افزایش کمی و کیفی محصول می شود. جالب است بدانید، در رژیم های ما فولیک اسید وجود دارد، تا قبل از کشف فولویک اسید به عنوان یک عنصر کلات کننده در خاک و گیاهان ، فولویک اسید از ابتدا در رژیم غذایی بیماران برای افزایش جذب ویتامین ها و افزایش ایمنی بدن و دفع سموم از بدن استفاده می شد. به بیان دیگر فولویک اسیدها به آسانی در همه رده های جانوری و گیاهی وارد فعالیت های زیستی می شوند.
طبقه بندی کارکرد اسید فولویک به شرح ذیل است:
۱) افزایش مقاومت به نوسانات PH: گیاهان با برنامه غذایی منظم که دارای اسید فولویک هستند. در برابر نوسانات PH مقاومت بسیار زیادی می کنند. در اصل اسید فولویک مثل یک جذب تنش shock absorber عمل می کند. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می کند که می دانیم افزایش اسیدیته باعث غیرقابل جذب شدن عناصر معدنی برای گیاهان می شود و PH قلیایی باعث گیاه سوزی می گردد.
۲) اصلاح ساختارخاک: کلمه کلات برگرفته از کلمه لاتین chele به معنی انبر با پیوندهای کووالانسی و یونی یک عنصر را احاطه کرده است و عنصر مورد نظر را به سمت مقصد می برد. همچنین اسیدفولویک می تواند عناصر سنگین و غیر آلی مثل منیزیم، کلسیم، کبالت، آهن، و پتاسیم را کلات کند به طوری که یون های کلسیم و آهن کلات شده نمی توانند با سولفات ها، فسفات ها و اکسیژن واکنش دهند ، و این امر مانع رسوب آنها در خاک می شود. اسید فولویک به آسانی می تواند بیش از ۷۰ عنصر را کلات کند بنابراین می تواند موجب اصلاح ساختار و بالارفتن قابلیت جذب عناصر گیاه و جذب رطوبت در خاک شود.
۳) جذب رادیکال های آزاد: اسید فولویک یک آنتی اکسیدان طبیعی است که موجب جذب رادیکال های آزاد شده و با این امر ضمن تامین الکترولیت های حیاتی باعث افزایش قابلیت حمل و نقل، افزایش فعالیت، جابجا کردن عناصر اصلی تا سایت پذیرنده شان ، تسریع در واکنش آنزیم ها و حفظ تعادل الکتروشیمیایی می گردد.
۴) انتقال عناصر معدنی: اسید فولویک به دلیل وزن پایین به آسانی قادر به جابجایی عناصر غذایی و حمل ۶۰ برابر وزن خود به داخل سلول است. اسید فولویک می تواند ترکیباتی با عناصر فلزی و معدنی بوجود آورد که دارای ویژگی های متفاوت است بطوری که خواص قبلی این عناصر را ندارد. این اسید همچنین قابلیت حل کردن و حمل سیلیس تثبیت شده در خاک را دارد.
۵) بالارفتن خاصیت جذب: اسید فولیک قدرت جذب غشاء سلولی شده راافزایش می دهد و مثل یک کاتالیزور داخل سلول عمل می کند و علاوه بر تامین عناصر مورد نیاز ، عناصر خطرناک و سمی داخل سلول را کلات می کند و آنها را به خارج از سلول می برد.
۶) کم شدن عناصر سمی در خاک: اسید فولویک ضمن جذب آلودگی و سموم باعث تجزیه هر چه سریعتر سموم و کم شدن آلودگی در خاک می گردد. از دیگر عملکردهای تاثیرگذار فولویک اسیدها کم شدن باقیمانده حشره کش ها و قارچ کش ها در خود گیاه است.
۷) افزایش مقاومت در برابر بیماری ها و تنش ها: به علت قدرت نفوذ بالا و وزن کم، اسید فولویک پس از محلول پاشی خیلی سریع وارد گیاه می گردد. اسید فولویک با بالا بردن ظرفیت نگهداری رطوبت در گیاه و همچنین افزایش نفوذپذیری دیواره سلولی، قابلیت وارد کردن آب بیشتری به داخل سلول داراست که این مورد مقاومت گیاه را در برابر خشکی افزایش می دهد که این ویژگی در گیاهان آبدوست نظیر جو و برنج و … بیشتر قابل مشاهده است. از دیگر خواص اسید فولویک ها افزایش درجه بریکس (یک ملاک برای مشخص کردن اندازه شکر در محلول است که به اندازه انعکاس نور بستگی دارد و در صنایع آبمیوه و نوشابه سازی مورد استفاده قرار می گیرد. یک درجه بریکس معادل یک گرم ساکاروز در ۱۰۰ گرم محلول ) در گیاهان می باشد. هر چه در جه بریکس در گیاهان بیشتر باشد نسبت به تنش های آبی مقاومت بیشتری دارند. از دیگر قابلیت های اسید فولویک افزایش مقدار فتوسنتز خصوصا در منطقه های با دوره های ابری طولانی می باشد. یکی از توانایی های قابل توجه اسید فولویک در سال های اخیر کاربرد آن در کشت های هیدروپونیک و فاقد خاک می باشد. افزودن اسید فولویک به محلول های غذایی پس از هفته دوم موجب بالا بردن مقاومت گیاهان گلخانه ای در برابر تنش ها می شود. همین طور اسیدفولویک با افزایش عناصر ریزمغذی و مواد معدنی در داخل گیاهان موجب افزایش مقاومت در برابر قارچ ها، بیماری ها و آفات می گردد.
فرق بین فولویک اسید و هیومیک اسید
فولویک اسید و هیومیک اسید در اثر فعالیت میکرو ارگانیسم های مفید خاک بر روی باقیمانده گیاهی در شرایط هوازی ایجاد می شوند. رنگ فولویک اسید طبیعی به رنگ طلایی می باشد که فعالیت بیولوژیک بالاتر و وزن مولکولی کمتری دارد، فولویک اسید در اکثر موارد به عنوان حامل بیش از ۷۰ عنصر معدنی و بخشی از کمپلکس مولکولی عناصر کم مصرف می باشد، فولویک اسید وزن مولکولی پایینی دارد و به صورت ۱۰۰% خالص جذب سلول زنده می گردد و به همین دلیل گیاه قابلیت جذب مقدار زیادی فولویک اسید را دارد که در ساختمان خود نگهداری نماید.
وجود فولویک اسید موجب افزایش حلالیت مواد نامحلول آبی حداقل ۲۰ برابر بیشتر از زمانی است که آب تنها باشد و دلیل آن کم بودن کشش سطحی آب با وجود فولویک اسید و در نتیجه بالا بردن نفوذ مولکول های آلی از غشاء سلولی می باشد.
همانگونه که پیش تر گفته شد اسید فولویک با وزن مولکولی پایین و گروه های عاملی (COOH , OH , C=O) بیشتر بر روی جابجایی عناصر غذایی و علی الخصوص ریزمغذی ها موثر است در صورتی که هیومیک اسید دارای رنگ قهوه ای تیره یا مشکی است و با وزن مولکولی بیشتر بر روی خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی خاک اثرگذار است.
در حالت کلی از فرق های مهم بین اسیدهیومیک و اسید فولویک به دلیل تفاوت در وزن مولکولی آنها و تعداد گروه های عاملی (هیدروکسیل، فنولیک ،کربوکسیل) و میزان پلیمریزاسیون آنها می باشد همچنین فولویک اسید در مواد قلیا و اسید و آب محلول می باشد در صورتیکه هیومیک اسید در آب و اسید نامحلول و در مواد قلیایی محلول است .
بدون دیدگاه